مصرف مکمل غذایی؛ یک انتخاب ضروری یا اختیاری؟

در دنیای امروزه سو تغذیه یا کمبود مواد معدنی بدن به عنوان یکی از مسائل بحرانی سلامتی مطرح شده است. علت اصلی این موضوع را می‌توان تغذیه نامناسب و غیر اصولی دانست. با پیشرفت علم و فناوری، انواع مختلفی از مکمل‌های غذایی با وعده بهبود سلامتی، انرژی و رشد  تولید شده و در بازار به عرضه می‌رسند.
در این مقاله از جابیک قصد داریم به سوال “آیا واقعا مصرف مکمل‌ غذایی ضروری است یا یک انتخاب اختیاری؟”  پاسخ دهیم. 

مکمل غذایی و انواع آن

مکمل‌های غذایی در واقع تکمیل کننده برنامه غذایی هستند. مصرف مکمل غذایی به تامین مواد مغذی مورد نیاز افراد و همچنین ترکیباتی که به اندازه کافی در برنامه غذایی روزانه یافت نمی‌شود، کمک می‌کند. همچنین مکمل ها، در پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف نیز موثر واقع خواهند شد.  معمولا انواع مکمل‌های غذایی با توجه به تاثیرات در بدن، به  3 دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• مکمل‌های غذایی بیمارستانی : حاوی ریز مغذی‌های ضروری مورد نیاز بیماران است که به بهبود وضعیت تغذیه‌ای بیماران و همچنین تسریع روند درمان کمک می‌کنند.
• مکمل‌های غذایی تندرستی : به این دسته از مکمل‌ها، مکمل غذایی بزرگسالان نیز گفته می‌شود. این دسته شامل انواع ویتامین ها، املاح معدنی، اسیدهای چرب ضروری و ترکیبات مفید موثر در کاهش یا افزایش وزن هستند. مکمل غذایی برای چاقی نیز در این دسته بندی از مکمل ها جای می‌گیرند.
• مکمل‌های غذایی ورزشی: مکمل‌های غذایی بدنسازان شامل پروتئین ها، کربوهیدرات ها، کراتین و اسیدهای آمینه است. این نوع از مکمل ها، ضمن تامین انرژی مورد نیاز بدن ورزشکار، شرایط را برای فعالیت بهتر و تامین نیازهای تغذیه ای هم فراهم می‌کند.

مقاله پیشنهادی: 10 دمنوش پاییزی برای جلوگیری از بیماری ها

چه کسانی باید مکمل غذایی مصرف کنند؟

همانطور که ذکر کردیم، مکمل‌های غذایی در موارد خاصی مانند نقص ویتامین‌ها یا مواد معدنی در رژیم غذایی کمک کننده و تاثیر گذارند. برخی از افراد نیاز به دریافت مکمل‌های ویتامینی دارند؛ به ویژه زمانی که رژیم غذایی افراد به دلیل محدودیت‌های خاص نقص ویتامین‌ داشته باشد. مثلاً کسانی که در مناطق کم نور زندگی می‌کنند، به ویتامین D نیاز دارند. به صورت کلی افراد زیر به مصرف مکمل غذایی نیاز دارند :

• سالمندان
• گیاهخواران
• کودکان بد غذا
• ورزشکاران
• زنان باردار
• افراد سیگاری

دلیل استفاده از مکمل غذایی

اهمیت اصلی مکمل‌های غذایی این است که شامل ترکیبات مفید برای سلامتی هستند که نمی‌توان این موارد را به راحتی از طریق خوراکی‌های روزمره دریافت کرد. به عنوان مثال، ویتامین‌ها و مواد معدنی در تنوع غذایی محدود وجود دارند و این مکمل‌ها به ما کمک می‌کنند تا از مواردی که در غذاهای روزمره خود در اندازه کافی وجود ندارد، بهره ببریم.

همچنین برخی افراد به دلایلی مانند بیماری‌های مزمن، وضعیت جسمی ورزشکاران، بارداری و شیردهی، نیاز به مکمل‌های غذایی بیشتری دارند. در این نوع موارد، مصرف مکمل‌های غذایی می‌تواند سبب بهبود نیازهای غذایی شخص شوند.

مزایای استفاده از مکمل‌های غذایی

استفاده از مکمل‌های غذایی مزایای فراوانی دارند. برخی از آنها عبارتند از:

• تأمین نیازهای غذایی: مثلا افراد گیاهخوار به دلیل سبک زندگی خاص خود، عناصر معدنی بیشتری مانند آهن یا ویتامین B12 نیاز خواهد داشت. 
• افزایش سطح انرژی: برخی از مکمل‌های غذایی می‌توانند به افزایش سطح انرژی کمک کنند. افراد ممکن است به دلیل فعالیت‌های بدنی یا شرایط زیستی خاص نیاز به انرژی بیشتر داشته باشند. در این حالت، مصرف مکمل‌های غذایی می‌تواند به عنوان منبع اضافی انرژی عمل کند و سبب افزایش عملکرد و استقامت فیزیکی فرد شود.
• تقویت سیستم ایمنی: برخی از مکمل‌های غذایی می‌توانند در تقویت سیستم ایمنی برای مقابله با بیماری‌ها و عفونت‌ها مفید باشند. به طور مثال، ویتامین C به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد.
• رفع لاغری مزمن: ویتامین‌های D یا B12 با  بالا بردن متابولیسم بدن، تغییر سوئیچ در بدن و در نهایت سوزاندن چربی سبب کاهش وزن در افراد می‌شوند.
• کمک به عضله سازی و جذب پروتئین کافی: یکی از مهمترین مکمل‌های غذایی بدنسازی، پروتئین است. پروتئین برای افزایش ساختار و بهبود بافت عضلانی استفاده کاربرد دارد. پروتئین ها در منابع مختلفی مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ، لبنیات، سویا وجود دارند. همچنین مکمل غذایی پروتئین به صورت پودری و در انواع مختلفی وجود دارد.

عوارض مصرف خودسرانه مکمل‌های غذایی

ناگفته نماند که مصرف بی‌رویه و بی‌دقت مکمل‌های غذایی نیز خطرناک نیز خواهد بود. بسیاری مکمل‌های غذایی بدون نیاز و توصیه پزشک مصرف می‌شوند؛ که ممکن است به جای کمک به سلامتی، باعث آسیب رسیدن به بدن شوند. به عنوان مثال، مصرف بی‌رویه مکمل‌های پروتئینی در نهایت منجر به به مشکلات کلیوی خواهد شد. همچنین مصرف بیش از حد مکمل غذایی حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین A,D یا K سمی بوده و می‌تواند آسیب‌ جدی به سلامتی وارد کند.

سوالات متداول مکمل‌های غذایی

قیمت مکمل غذایی چقدر است؟ 

پاسخ این سوال بسته به اینکه به دنبال چه نوع مکمل غذایی، از چه برندی و ساخت کدام کشور هستید قطعا متفاوت خواهد بود.

بهترین قرص‌های مکمل غذایی کدامند؟ 

جواب این سوال بسته به نیاز بدن هر شخص متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی و طبق نظر پزشکان، مکمل‌های غذایی طبیعی مانند سبزیجات، میوه و غذاهای مغذی بهترین گزینه هستند.

جمع بندی مکمل‌های غذایی

استفاده از مکمل‌های غذایی هرچند می‌تواند در برخی موارد مفید باشد؛ اما باید با اطلاعات کافی و از منابع معتبر مورد بررسی قرار گیرد. همچنین استفاده نادرست از آن‌ها می‌تواند به مشکلاتی از جمله تحمل کمبودهای مواد مغذی، عوارض جانبی و اثرات متضاد منجر شود. لذا، برای استفاده بهینه از مکمل‌های غذایی باید با متخصصین تغذیه مشورت کرده و رهنمودهای آن‌ها را رعایت کرد.